Wystawa "Legiony Polskie 1914-1918" w GCKiS

Legiony Polskie w I wojnie światowej, to formacje wojskowe działające w latach 1914–17 po stronie państw centralnych, podporządkowane organizacyjnie Naczelnej Komendzie armii austro-węgierskiej, politycznie i częściowo organizacyjnie Naczelnemu Komitetowi Narodowemu. Wywodziły się z oddziałów strzeleckich Józefa Piłsudskiego i innych polskich organizacji wojskowo-niepodległościowych. W sierpniu 1914 roku utworzono Legion Wschodni i Legion Zachodni. Jesienią połączono je pod nazwą Legionów Polskich. Ich kolejnymi dowódcami byli: generał Karol Durski-Trzaska (IX 1914–II 1916), generał Stanisław Puchalski (II–XI 1916), pułkownik Stanisław Szeptycki (XI 1916–IV 1917), pułkownik Zygmunt Zieliński (IV–VIII 1917). W skład Legionów Polskich wchodziły 3 brygady oraz jednostki wspierające i pomocnicze (m.in. pułk artylerii). I Brygada, utworzona została w grudniu 1914 roku, komendant Józef Piłsudski, od października 1916 roku dowódca — pułkownik Marian Januszajtis; skład: 1., 5. i 7. pułk piechoty oraz 1. pułk ułanów.

II Brygada, zwana również Karpacką lub Żelazną, powołana w maju 1915 roku w Kołomyi, dowódca pułkownik Ferdynand Küttner, od sierpnia 1916 roku — pułkownik Józef Haller; skład: 2. i 3. pułk piechoty oraz 2. pułk ułanów. III Brygada, utworzona w maju 1915 roku, dowódcy: pułkownik Wiktor Grzesicki, pułkownik Stanisław Szeptycki, pułkownik Zygmunt Zieliński, pułkownik Bolesław Roja; skład: 4. i 6. pułk piechoty.

Skład Legionów Polskich często się zmieniał. Ostatecznie ustalił się po przemianowaniu na Polski Korpus Posiłkowy (wrzesień 1916 r.) i dymisji Piłsudskiego ze stanowiska komendanta I Brygady. W czerwcu 1916 roku, poszczególne jednostki liczyły ok. 25 000 żołnierzy. Po przekazaniu Legionów Polskich (po akcie z 5 listopada 1916 r.) w kwietniu 1917 roku Niemcom, z formacji legionowych zaczęła powstawać Polska Siła Zbrojna (Polnische Wehrmacht). W wyniku kryzysu przysięgowego w lipcu 1917 roku (część I i III Brygady odmówiła złożenia przysięgi Niemcom) legioniści z Królestwa Polskiego zostali internowani w Szczypiornie i Beniaminowie, a ci, którzy złożyli przysięgę – włączeni do Polskiej Siły Zbrojnej. Legioniści z Galicji częściowo zostali wcieleni do armii austriackiej, częściowo pozostali w zredukowanym do ok. 7 500 Polskim Korpusie Posiłkowym. Z większych walk stoczonych przez Legiony Polskie, wymienić należy boje m.in. pod Nowym Korczynem (listopad 1914 r.), Anielinem i Laskami (21–26 październik 1914 r.), pod Krzywopłotami, Marcinkowicami, Łowczówkiem (22–25 grudzień 1914 r.), na Ukrainie Zakarpackiej (październik 1914 r.), pod Mołotkowem (29 październik 1914 r.), Rafajłową, Kirlibabą i Rarańczą (13 czerwca 1915 r.), pod Konarami (16–25 maja 1915 r.), Jastkowem (29-31 lipiec 1915 r.), Kostiuchnówką (4–6 lipiec 1916 r.).

Żarowska Izba Historyczna serdecznie zaprasza w dniach od 4 kwietnia do 4 maja 2018 r. na wystawę pt. "Legiony Polskie 1914-1918". Wystawa dostępna będzie w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Wstęp bezpłatny.